Spor yaralanmaları nelerdir?
Spor yapanların sayısı arttıkça spor yaralanması vakalarının görülme sıklığı da artar. Acıbadem Altunizade Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanları Prof. Dr. Alper Kaya ve Doç. Dr. Barış Kocaoğlu, özellikle kalça ve dizde ortaya çıkan sorunlardaki yeni gelişmeler hakkında bilgi verdiler.
En çok atletik olanlarda görülür
Spor ve sağlık ilişkisinin daha çok bilinmesiyle sağlıklı yaşamak için insanlar daha çok spor yapar. Ancak bilinçli spor yapmak da önemlidir. Zira bilinçli spor yapılmadığında yaralanmalar ortaya çıkar. Bazı yaralanmalar, hayat kalitesini oldukça düşürür, hatta kişinin ya da sporcunun spor yapmasına da engel olabilir. Spor yaralanmalarının genellikle az hareket eden, aşırı kilolu kişilerde görüldüğü gibi yanlış bir kanı mevcut. Ancak sanıldığının aksine, zayıf, atletik ve aktif hayat süren kişilerde daha çok görülür.
Menisküs yırtığı tipleri
Dizde en sık görülen sorunların başında menisküs aşınması ya da yırtılması gelir. Menisküs, dizin içinde iki kemik arasında yük taşıyan elastik bir doku. Bu nedenle aşınma ve yırtılmaya çok yatkın. Toplumda menisküs “sporcu hastalığı” olarak bilinir. Menisküste iki tip yırtık görülür ve buna göre tedavi de değişir. Spor yapanlarda ya da sporla uğraşmasa bile yaşı daha genç olan ve aktivitesi yüksek insanlarda doğrudan yırtılabilir. İkinci tipi ise daha ileri yaşlarda ve yüklenme az bile olsa menisküs dokusundaki aşınmaya bağlı yavaş gelişen yırtıklardır. Genç hastalarda çoğu menisküs yırtığında ameliyat gerekli iken yaşlı kişilerde ameliyat dışı tedaviler öncelikli olarak uygulanır.
Menisküs ameliyatı
Menisküs yırtığı tedavisinde her kişiye özel değerlendirmeler yapılır. Sporcuların bir an önce spor hayatına dönme beklentisinin tedavinin farklılaşmasına yol açar. Menisküsün korunması gerekir, yırtıklar olabildiğince dikilmeye çalışılır. Genellikle tamiri mümkün olan yırtıklar yüzde 80 olasılıkla iyileşir. Ancak yüzde 15-20 gibi bir oranla da iyileşmeyip ikinci bir ameliyatla yırtık kısmın alınması gerekebilir. Menisküs ameliyatı günümüzde artroskopiyle (kapalı yöntem) yapılır. Artroskopi ile diz ekleminde ulaşılması zor ve dar yerlere iki üç delikten özel bir kamera ile ulaşabilir, sadece hasarlı dokuyu çıkarmak veya dikmek mümkün olabilir.
Hasar kendini ağrı ile belli eder
Sportif hareketlerin aşırı ya da ters yapılması kalça eklemini zorlar. Bu bölgede oluşan hasar kendini ağrı ile belli eder. Spor hareketlerinin yanı sıra genetik nedenler ya da aniden yapılan ters hareketler de labrum denilen ve adeta kalça eklemi içinde contaya benzer şekilde olan yapının yırtılmasına yol açar. Bu yıpranmalar ve yırtılmalar da halk arasında “kireçlenme” olarak bilinir. Bu durumun giderilmesi için uygulanan ameliyatlarda kalça artroskopisi tercih edilir. Kapalı kalça ameliyatı olarak da bilinen bu cerrahi yöntemde; kalçaya herhangi bir açık yara yapmadan, bir kas kesmeden, sadece 4 milimetrelik 2-3 tane delikten özel bir kamera ile girilerek içeride o yırtığın dikilir. Ameliyat sırasında kemik çıkıntıları tıraşlanır, kıkırdak tedavi edilir. Böylece kalçanın ileri kireçlenmesi önlenir. Kişinin ağrıları ciddi yönde azalır. Hasta ertesi gün üzerine basabilir ve banyo yapabilir, ameliyatın ertesi günü taburcu edilir.
Doktora gitmekte gecikmeyin
Spor yaralanmalarında da kalçadaki kireçlenmeyi artıran en büyük nedenler, kalçada erken dönemde olan kemik çıkıntıları ve yırtıklardır. Bu şikayetleri erken yaşlarda ameliyat edip önlemek mümkün, bu sayede kalça protezine gidiş azaltılabilir. Erken teşhis edildiğinde sporcular ameliyattan sonra spor hayatına devam edebilir.
