İshal (Diyare) Nedir?
İshal, genellikle gün içinde normalden daha sık, gevşek ve sulu dışkının atıldığı bağırsak hareketlerini ifade eder. İshal, kısa süreli olabilir ve genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer, herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. İshal, akut ishal (geçici) veya kronik ishal (uzun süreli veya kalıcı) olarak ortaya çıkabilir.İshale Ne İyi Gelir?
Sık ve sulu dışkılama nedeniyle ishal süresince vücutta sıvı ve mineral kaybı artar. Bol su içmek, düşük lifli gıdalarla beslenmek ishale iyi gelir. Muz, patates, pirinç gibi sindirimi kolay karbonhidratlı besinler ishale iyi gelen besinlerdendir. İshale eşlik eden mide bulantısı yoksa balık ve yağsız etler tercih edilebilir. Birçok meyve ishale iyi gelmediğinden muz dışındaki meyveleri ishal süresinde tüketmemekte ya da sınırlı tüketmekte fayda vardır.
Uzun süren ishalden sonra hasta yorgun ve bitkin hissedecektir. Dinlenmek ishale ve özellikle kronik ishale iyi gelir. Dinlenmek, bol su içmek evde ishal tedavisi için uygulanacak en temel yöntemlerdir. Çocuklarda ishale iyi gelen beslenme önerileri için tıklayınız.
Probiyotik gıdalar tüketmek ishalin geçmesine yardımcı olur ve düzenli kullanımında bağırsak sağlığına iyi gelir. Yoğurt, kefir ve ayran doğal probiyotiklerdir. Ek olarak hekim kontrolünde probiyotik gıda takviyeleri de kullanılabilir.
İshale İyi Gelen Yiyecekler
- Muz gibi potasyum oranı yüksek ve sindirim kolay yiyecekler
- Yağsız pirinç pilavı ya da pirinç püresi
- Haşlanmış patates
- Yoğurt, kefir, ayran gibi probiyotik etkili yiyecekler
- Yağda pişirilmemiş, haşlanmış yumurta
- Tuzlu krakerler
Muz ve şeftali ishal nedeni ile kaybedilen önemli bir elektrolit olan potasyum açısından zengindir. Elma püresi, pirinç, tost gibi nişastalı ve lif oranı düşük gıdalar, sulu dışkının sıkılaşmasına yardım eder. Haşlanmış patates ve pirinç ishale eşlik eden mide bulantısının yatıştırılmasında da etkili olur. Kaybedilen su ve minerallerin geri kazanımı için bol su, tuz ve potasyumca zengin ürünler tüketilmelidir.
İshal Nasıl Geçer?
İshal, sık ve sulu dışkılama ile karakterize edilen bir durumdur ve birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. İshalin hafif ve geçici olması durumunda, uygulanabilecek bazı önlemler ve tedaviler bulunmaktadır.
Hidrasyon: İshal, su ve elektrolit kaybına neden olabilir. Hidrasyonu sürdürmek, kaybedilen sıvıları yerine koymak için önemlidir. Bol su içmek, elektrolit içeren içecekler tüketmek veya oral rehidrasyon solüsyonları kullanmak ishal tedavisinde önemlidir.Diyet: İshal sürecinde, mideyi rahatlatmak ve sindirimi kolaylaştırmak için bir diyet uygulanabilir. Beyaz pirinç, muz, haşlanmış tavuk gibi hafif ve kolay sindirilebilen gıdalar tercih edilebilir. Yağlı, baharatlı ve ağır gıdalardan kaçınılmalıdır.Probiyotikler: Probiyotikler, bağırsak sağlığını destekleyen "iyi" bakterileri içerir. İshali geçirmek ve önlemek için probiyotik kullanılabilir. Probiyotik takviyeler almak veya probiyotik içeren yoğurt gibi gıdalar tüketmek sindirim sistemini dengeleyebilir.İlaçlar: Doktorun önerisi doğrultusunda, anti-diyare ilaçları veya bağırsak hareketlerini düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu tür ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir.İshale Evde Ne İyi Gelir?
Genellikle aniden gelişen ishal durumlarında tedaviye gerek olmadan, ishal kendiliğinden geçer. İshal birkaç gün içinde kendiliğinden geçmezse yani kronik ve geçmeyen bir ishal yaşanıyorsa ishale sebep olan durum belirlenmeli ve buna uygun tedaviye başlanmalıdır.
İshale sebep olan bakteri, virüs veya parazitler ise ishali durdurmak için kullanılan tedavi yöntemleri arasında ishal tedavisi, antibiyotik ve parazit önleyici ilaçlar, probiyotikler ve özellikle ishal nedeniyle oluşan sıvı kaybını telafi etmeye yönelik önlemler bulunmaktadır. Tedavi sürecinde beslenme düzeninde değişiklikler de önerilebilir ve uygulanacak tedavi yöntemleri ishalin şiddetine göre değişiklik gösterir.
Hafif ishal durumlarında, inatçı kusma ve ateş olmadığı sürece bol su içmek genellikle ishali hafifletebilir. Bebeklerde ishal durumunda, anne sütü içen bir bebekse, süt alımına dikkat edilmelidir. Bebek iştahsızlaşabilir ve kısa süreli de olsa anne sütüne ilgisi azalabilir. Ancak anne sütü içen bebeklerde dehidrasyonu önlemenin en etkili yolu anne sütüdür.
Orta derecedeki ishal durumlarında, huzursuzluk ve susuzluk belirtileri daha belirgin hale gelebilir. Yetişkinler için diyet uygulamaları ve su takviyesi ile ishal geçirilmeye çalışılabilir. Haşlanmış patates, yağsız pirinç lapası, muz gibi gıdalar ishalin geçmesine yardımcı olur. Hekim önerisiyle ishal önleyici ilaçlara başvurulabilir.
İleri derecedeki ishalde, inatçı ve kronik ishal durumlarında mutlaka bir hekime başvurulmalı ve gerekli tetkikler yapılmalıdır. Eğer ishal uzun süre devam ediyorsa, uzman bir doktora görünmek önemlidir.
İshal nedeniyle kaybedilen sıvı ve elektrolitleri dengelemek için evde uygulanabilecek tedaviler bulunur. Bol su içmek, tuz tüketimini kısa bir süre için artırmak, potasyum ve diğer minerallerin alımını artırmak evde ishal tedavisinin önemli adımlarıdır. Benzer şekilde ishale evde iyi gelecek en önemli etmenlerden biri de dinlenmektir. İshal süresinde sıvı ve elektrolit kaybı yaşandığından kişi halsizleşebilir. Sık tuvalete gitme ihtiyacı ve karın bölgesindeki ağrılar nedeniyle dışarda bulunması zorlaşabilir. Geçmeyen ishaller dikkate alınmalı ve hekime gidilmelidir. Ancak ishal kısa sürse de kişiyi halsizleştirebileceği unutulmamalıdır.
Özellikle su gibi ishale ve geçmeyen ishale mide bulantısı, iştahsızlık eşlik edebilir. Ancak ishal tedavisi süresince beslenmeye devam edilmelidir. Bebekler anne sütü ya da mamaya devam etmelidir.
İshal Neden Olur?
Bir takım farklı hastalıklar ve tıbbi durumlar ishale neden olabilir. Bunlar arasında ilk olarak virüslerden kaynaklanan ishal gelir. İshale neden olabilecek virüsler arasında Norwalk virüsü, sitomegalovirüs ve viral hepatit bulunur. Bunlara ek olarak rotavirüs, çocuklukta akut ishalin yaygın bir nedenidir.
Bakteriler ve parazitler ise ishalin en yaygın nedenleri arasındadır. Bozulmuş, kirlenmiş, üzerlerine bakteri veya parazit bulaşmış besin veya su, bakteri ve parazitlerin insan vücuduna doğrudan girmesine neden olabilir. Clostridium difficile ise ishale neden olan ve aynı zamanda daha da ciddi enfeksiyonlara yol açabilecek bir başka bakteri türüdür. Bir antibiyotik tedavisinden sonra veya hastanede yatış sırasında ortaya çıkabilir.
Aralarında antibiyotiklerin de bulunduğu birçok ilaç türü yan etki olarak ishale neden olabilir. Antibiyotikler, insan bağırsaklarındaki beslenmeye yardımcı olan iyi bakteriler ile kötü bakteriler arasında ayrım yapmadan hepsini yok ederek sindirim sisteminin doğal dengesini bozabilir. İshale neden olan diğer ilaçlar arasında kanser ilaçları ve magnezyumlu antasitler bulunur.
Laktoz intoleransı ishale neden olur. Laktoz, süt ve diğer süt ürünlerinde bulunan bir şeker türüdür. Bazı bireyler laktozu sindirmekte zorlanabilirler ve süt ürünlerini tükettikten sonra ishal olabilirler. Laktoz intoleransı yaşla birlikte artabilir çünkü çocukluktan sonra laktozu sindirmeye yardımcı olan enzim seviyeleri doğal olarak düşmeye başlar.Fruktozu sindirmekte zorlanan bireylerde de ishal görülebilir. Fruktoz, meyve ve balda doğal olarak bulunan bir şeker türüdür. Belirli içeceklere tatlandırıcı olarak eklenir.
Sorbitol ve mannitol gibi sakız ve benzeri diğer şekersiz ürünlerde bulunan yapay tatlandırıcılar bazı vakalarda sağlıklı bireylerde ishale neden olabilir.
Karın veya safra kesesi çıkarma ameliyatları sonrasında bazı vakalarda ishal görülebilir.
Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak hastalığı, mikroskopik kolit ve irritabl bağırsak sendromu gibi bir dizi başka sindirim bozukluklarından dolayı da bireylerde kronik ishal görülebilir.İshal Türleri Nelerdir?
- Akut İshal
- Geçmeyen İshal (kronik)
Geçmeyen ishaller genellikle başka hastalıkların semptomu olarak görülür, kronik ishalin altında yatan bir tıbbi neden bulunur. Bu tür durumlara örnek olarak; çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, sürekli enfeksiyon ya da inflamatuar bağırsak hastalığı gibi daha ciddi bir rahatsızlıklar verilebilir.
- Tehlikeli (Zehirli) İshal
Özellikle yaz aylarında sıkça karşılaşılan yaz ishali zehirli ishal olarak değerlendirilir. Yaz ishalinden çoğunlukla bebekler ve 0-5 yaş aralığındaki çocuklar etkilenir. Anne sütü alan bebeklerde 7-8 kez, anne sütü almayan çocuklarda ise 3'ten fazla sulu dışkılama ishal olarak kabul edilir. Tuvalet alışkanlıklarında artış olmasına rağmen dışkının sulu olmaması durumunda ise genellikle ishal değildir.
Zehirli ishal durumunda, kaybedilen sıvıyı yerine koymak ve uygun tedaviyi almak gerekir. Bu nedenle, bu tür sağlık sorunlarıyla karşılaşıldığında hekime danışmak ve hekim kontrolünde ishal tedavisini uygulamak gerekir.
Kronik İshal Nedenleri
Kronik ishalin nedenleri 3 ana grupta toplanabilir. Bazı ilaçlar ve besin takviyelerinin yan etkisi olarak ishal görülebilir. İlaçların kullanım süresine bağlı olarak kronik ishal görülebilir. Virüs, bakteri ve parazitlerin neden olduğu ve tedavi edilmemiş enfeksiyonlar da kronik ishale neden olabilir. Bu durumda ishale sebep olan enfeksiyon tedavi edilene dek geçmeyen ishal gözlenebilir. Metabolik ve kronik hastalıklar kronik ishalin diğer nedenleridir.- Virüs bakteri ve parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar
- Kullanılan besin takviyeleri
- Kullanılan bazı ilaçlar
- Gıda intoleransı
- Çölyak hastalığı
- İrritabl bağırsak sendromu
- Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
- Divertikülit gibi sindirim sistemi hastalıkları
- Kronik pankreatit
- Kronik hepatitler
- Sindirim sistemi kanserleri
- Malabsorbsiyon (emilim bozukluğu) sendromları
İshal Belirtileri Nelerdir?
İshal genellikle kendiliğinden düzelir. İshalin kendiliğinden geçmediği durumlarda; ishal birkaç günden daha uzun sürüyorsa, şiddetli karın ya da makat ağrısı, kanlı-siyah renkli dışkı varsa, 39 derecenin üzerinde ateş gibi belirtiler eşlik ediyorsa hekime başvurulmalıdır. İshalin belirtileri aşağıda sıralanmıştır:
- Gevşek ve sulu dışkı
- Karın krampları
- Karın ağrısı
- Dehidrasyon (Susuzluk)
- Baş dönmesi, halsizlik
- Yüksek ateş
- Dışkıda kan
- Dışkıda mukus
- Karın bölgesinde şişkinlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Aniden gelen tuvalete çıkma hissi, bazen dışkıyı kaçırma
Dehidrasyon yani susuzluk ishalin en önemli belirtilerinden birisidir. Dehidrasyon aşırı susama hissi, cilt ile ağız kuruluğu, koyu renkli idrar, az idrara çıkma ya da hiç idrara çıkamama, baş dönmesi, yorgunluk şeklinde görülebilir.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda dehidrasyon belirtileri; üç saatten daha uzun süre içinde bebeğin bezini ıslatmaması, gözyaşı olmadan ağlaması, ağzının ya da dilinin kuru olması, uyuşukluk, çevreye tepki verememe, sinirlilikle görülebilir. Bebeklerin uzun süreli dehidrasyonu sonucunda; karında, yüzde ve henüz oluşumunu tamamlamamışsa bıngıldakta çukurlaşma görülebilir.Dehidrasyon çocukların yanı sıra, yaşlı ve kronik hastalıkları bulunan yetişkinlerde tehlikeli sonuçlara yol açabilir. diyabet, böbrek yetmezliği ya da otoimmün, yani bağışıklık sistemi sorunlarından dolayı zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerde uzun süreli dehidrasyon önlenmelidir.
İshale Neden Olan Yiyecekler
İshale neden olan besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Süt ve süt ürünleri
- Kızartılmış yiyecekler
- Yağlı yiyecekler
- Pişirilmemiş etler, hayvansal ürünler
- Çiğ sebzelerin aşırı tüketimi
- Karpuz, kavun, kiraz, erik gibi meyvelerin aşırı tüketimi
- Yoğun alkol tüketimi
- Baharatlı ve acı yiyecekler
- Kahve gibi kafeinli içecekler
- Fasulye ve lahana
Yukarıda sıralanan besinler ishale neden olabildiği gibi, ishal sürecinde de bu besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
İshal Nasıl Teşhis Edilir?
İshal teşhisi için doktora başvuran hastalara tıbbi geçmişleri sorulur ve aldıkları ilaçlar gözden geçirilir. Hastanın düzenli olarak kullandığı ilaçlar ve varsa kronik hastalıkları ishal teşhisinde göz önünde bulundurulur. Hekim tarafından yapılan muayenede ishale neyin neden olduğunu belirlemek hedeflenir.Bunun için bir takım testler istenebilir. Bu testler arasında tam kan sayımı testi, bakteri veya parazitlerin varlığını kontrol için gaita (dışkı) testi, sigmoidoskopi veya kolonoskopi istenebilir.
Kolonoskopi ve sigmoidoskopide hastanın rektumuna yerleştirilen ince, ışıklı bir tüp yardımıyla doktor bağırsakların içini görebilir ve gerekli durumlarda küçük bir doku örneği alınarak biyopsi yapılabilir. Esnek sigmoidoskopi kolonun alt kısımlarının görüntüsünü verirken kolonoskopi doktorun kolonu tümüyle görmesini sağlar.
İshal Nasıl Tedavi Edilir?
İshal vakaları bir tedaviye ihtiyaç olmadan birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Bu süreç dahilinde vücudun yeterince sıvı alması önemlidir. Daha uzun süren vakalarda ise doktorlar çeşitli ilaçlar önerebilir. Bu ilaç türleri arasında antibiyotikler, bakteri veya parazitlerin neden olduğu ishal türlerini tedavi etmeye yardımcı olabilir. Ancak ishale bir virüs neden oluyorsa antibiyotikler yardımcı olmaz.
Tıp doktorları ishal esnasında vücudun kaybettiği su ve minerallerin yerine konulmasını tavsiye etmektedir. Eğer sıvı içmek bireyin midesini rahatsız ediyorsa veya kusmaya neden olursa, damardan serum aracılığıyla sıvı verilebilir.
Her ne kadar tüketilen suyun artırılması vücudun kaybettiği sıvıları toplaması için önemli olsa da, normal şartlarda temiz içme suyu içinde vücudun çalışması için gerekli olan tuzlar ve elektrolitler yeterince bulunmaz. Potasyum için meyve suları içerek veya sodyum için çeşitli çorba türleri içerek vücudun kayıplarının yenilemesi, bu sayede elektrolit seviyelerinin korunması sağlanabilir. Ancak elma suyu gibi bazı meyve suları ishali daha da ağır hale getirebilir. Yine kafein veya alkolden kaçınmak gereklidir.
Eğer ishale bir antibiyotik neden oluyorsa, doktora başvurduktan sonra bu ilacın dozu düşürülebilir veya başka bir ilaca geçilebilir. Bu nedenle ishal şikayetiyle başvurduğunuz hekime kullandığınız ilaçları söylemeyi unutmayın.
İshale neden olan ve altta yatan diğer tıbbi durumların tedavisinin gerçekleştirilmesi gerekebilir.
İshal belirtileri kaybolduktan sonra yarı katı ve düşük lifli yiyecekler diyete yavaş bir şekilde eklenmelidir. Süt ürünleri, işlenmiş paketli ürünler, yağlı yiyecekler, yüksek lifli yiyecekler veya çok terbiyeli yiyecekler gibi bazı gıdalardan birkaç gün uzak durulmalıdır. Bunlar yerine kraker, kızarmış ekmek, muz, patates, yumurta, pilav ve tavuk gibi besinler tercih edilmelidir.
Probiyotiklerin tüketilmesi, sindirim sistemine faydalı bakterilerin seviyesini artırarak bağırsak sisteminde sağlıklı bir denge kurulmasını sağlamaya yardımcı olabilir, ancak ishal süresini kısaltmaz.
İshal Kaç Gün Sürer?
İshal, genellikle birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen bir sindirim sistemi sorunudur. İshalin süresi, altında yatan neden, tedavi yöntemleri ve bireysel faktörlere bağlı olarak değişebilir. İshalin kaç gün süreceği genellikle durumun şiddetine, tedaviye ne kadar hızlı yanıt verildiğine ve bireyin genel sağlık durumuna bağlıdır.
İshalin geçme süresi kişiden kişiye değişebilir ve altında yatan nedenlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Hafif durumlarda genellikle kısa sürede iyileşme görülürken, orta ve ileri derecedeki ishal durumlarında profesyonel sağlık desteği önemlidir. İshalin uzun sürmesi veya şiddetli olması durumunda, bir sağlık uzmanına danışmak en doğru yaklaşım olacaktır.
Hafif ishal durumlarında, genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşme görülebilir. Bu durumda, su ve elektrolit kaybını önlemek amacıyla yeterli sıvı alımına dikkat edilmesi önerilir. Bireyin bağışıklık sistemi ve vücut direnci, iyileşme sürecini etkileyebilir.Orta derecede ishal durumları, bir haftaya kadar sürebilir. Bu durumda, tedavi seçenekleri ve uygun önlemler alınmalıdır. Huzursuzluk, susuzluk ve diğer belirtiler varsa, bir hekime başvurmak önemlidir. Bu aşamada, sıvı kaybını yerine koymak ve temel elektrolitleri dengelemek için tedaviler uygulanabilir.İnatçı ve ileri derecede ishal durumları uzun sürebilir ve genellikle altta yatan bir sağlık sorununa işaret edebilir. Bu durumda, bir doktordan yardım almak ve gerekli tetkikleri yaptırmak önemlidir. İshalin nedeni, bakteriyel enfeksiyon, viral etkenler, parazitler veya diğer sindirim sistemi sorunları olabilir. Uzun süren ishal, dehidrasyon riskini artırabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.İshal ve Dizanteri İlişkisi
İshal ve dizanteri, sindirim sistemi ile ilişkili iki farklı durumdur, ancak bazı benzer belirtilere sahiptirler ve aynı zamanda birbirine neden olan etkenler de bulunabilir. İshal, genellikle sıvı ve sık dışkılama ile karakterizedir ve birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Dizanteri ise, bağırsakların iltihaplanması sonucu ortaya çıkan, kanlı ve mukuslu dışkılama ile belirginleşen bir durumdur.İshal ve dizanteri arasındaki temel fark, dışkılamanın özellikleridir. İshalde genellikle sulu ve sık dışkılama görülürken, dizanteride dışkılama kanlı ve mukuslu olabilir. Her iki durum da genellikle mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Bakteriyel, viral veya parazit kaynaklı enfeksiyonlar, sindirim sisteminin bu tür reaksiyonlarına yol açabilir.
Bakteriyel dizanteri, genellikle Shigella bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyonla ilişkilidir. Bu bakteri, bağırsakları etkileyerek iltihaplanmaya ve kanlı dışkılamaya neden olabilir. Diğer yandan, viral enfeksiyonlar ve parazitler de benzer semptomlara yol açabilir ve ishal ile dizanteri arasındaki sınırları belirlemek bazen zor olabilir.
Hem ishal hem de dizanteri durumlarında, vücuttan sıvı ve elektrolit kaybının önlenmesi büyük önem taşır. Hidrasyon, bu durumların yönetiminde kritik bir faktördür. İshal ve dizanterinin tedavisi, altta yatan nedenin belirlenmesine bağlı olarak değişir. Antibiyotikler, antiviral ilaçlar veya antiparaziter ilaçlar, enfeksiyonun türüne bağlı olarak kullanılabilir.
İshalde Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
İshal, genellikle hafif ve geçici bir durum olsa da, belirli durumlarda doktora başvurmayı gerektirebilir. Eğer ishal şiddetli ve uzun süre devam ediyorsa, özellikle dehidrasyon belirtileri görülüyorsa, derhal bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir. Dehidrasyon belirtileri arasında susuzluk, ağız kuruluğu, idrar miktarında azalma ve halsizlik bulunabilir. Ayrıca, kanlı dışkılama, yüksek ateş, şiddetli karın ağrısı veya bulantı gibi belirtiler de ciddi bir durumu işaret edebilir. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, ishal durumunda daha dikkatli olmalı ve belirtilerini göz ardı etmemelidir. İshalin altında yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavinin başlanması için doktora başvurmak sağlığın korunması açısından önemlidir.
İshal Nasıl Bulaşır?
İshal, genellikle bakteri, virüs veya parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar ve bu mikroorganizmalar genellikle kontamine su, gıda veya temas yoluyla bulaşır. Bakteriyel enfeksiyonlar genellikle çiğ veya az pişmiş et, süt ürünleri, çiğ sebze ve meyveler aracılığıyla bulaşabilir. Salmonella ve Escherichia coli (E. coli) gibi bakteriler bu tür gıda kaynaklı enfeksiyonlara neden olabilir.
Viral enfeksiyonlar, genellikle hasta kişinin dışkısıyla temas sonucu veya hava yoluyla bulaşabilir. Norovirüs ve rotavirüs gibi virüsler, özellikle yoğun insan etkileşimi olan yerlerde hızla yayılabilir.
Parazitler ise genellikle kirli su veya kontamine gıda yoluyla bulaşabilir. Giardia ve Cryptosporidium gibi parazitler, sıklıkla içme suyu veya yüzme havuzlarından kaynaklanan kontamine su ile ilişkilidir.
Kişisel hijyenin önemli bir faktör olduğu ishal bulaşma süreçlerinde, ellerin sık sık yıkanması, çiğ veya az pişmiş gıdalardan kaçınılması ve kontamine yüzeylere temasın önlenmesi gibi önlemler almak, enfeksiyon riskini azaltabilir. Bulaşma riskini minimize etmek, ishalin yayılmasını engellemenin temelidir.
Virüslerden kaynaklanan viral ishali önlemek için ellerin mutlaka sabunla yıkanması gereklidir. Yeterli ve doğru şekilde temiz kalabilmek için sık sık el yıkanmalıdır. Yiyecek hazırlamadan önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Pişmemiş etlere dokunduktan, tuvaleti kullandıktan, çocuk bezlerini değiştirirken, hapşırdıktan, öksürdükten ve burnu sildikten sonra eller yıkanmalıdır.
İshal Hakkında Sık Sorulan Sorular
İshal İçin Hangi Doktora Gidilir?Eğer ishal durumu hafifse ve kısa süreliyse, aile hekimi genellikle uygun tedavi yöntemlerini önerebilir. Ancak, ishal şiddetli veya uzun süre devam ediyorsa, bir iç hastalıkları uzmanına veya gastroenteroloji hekimine başvurmak gerekebilir.
Hamilelikte İshale Ne İyi Gelir?Hamilelik sırasında ishal durumuyla başa çıkmak, anne adayları için ekstra dikkat gerektiren bir durumdur. İshal, hamilelikte hormonal değişiklikler, artan bağırsak hareketliliği ve değişen beslenme alışkanlıkları gibi faktörlerden kaynaklanabilir. İshal durumuyla başa çıkmak ve sağlıklı bir hamilelik sürdürmek için şu önerilere dikkat etmek önemlidir:
- Dehidrasyon önlenmeli, vücudun kaybettiği sıvı ve elektrolitler dengelenmelidir.
- Hafif ve kolay sindirilebilir diyet uygulanmalıdır
- Probiyotik gıdalar ve hekim kontrolünde takviyeler kullanılabilir
- İshalin uzun sürmesi ya da eşlik eden diğer semptomlar olması durumunda mutlaka doktora gidilmelidir.
Anne Sütü: Eğer bebeğiniz anne sütü alıyorsa, anne sütü en iyi besin kaynağıdır. Anne sütü, bağışıklık sistemini destekleyen ve bebeği koruyan önemli besinleri içerir.Sıvı Takviyesi: Bebeklerde ishal sırasında vücuttan su ve elektrolit kaybını önlemek önemlidir. Bebeğinizi sık sık emzirin veya biberonla sıvı takviyesi yapın. Diyet: Bebekler için uygun, hafif ve kolay sindirilebilen gıdaları içeren bir diyet uygulayın. Bunlar arasında beyaz pirinç, haşlanmış tavuk veya hindistancevizi suyu bulunabilir.Probiyotik Takviyeler: Doktorunuzun önerisiyle, bebeğinize probiyotik takviyeler verebilirsiniz. Probiyotikler, bağırsak sağlığını destekleyen "iyi" bakterileri içerir ve ishal süresini kısaltabilir.Doktora Başvurun: Eğer bebeğinizin ishali şiddetli veya uzun süre devam ediyorsa, mutlaka doktora danışılmalıdır. Özellikle ateş, kanlı dışkılama veya ciddi huzursuzluk gibi belirtiler varsa acil tıbbi yardım alınmalıdır.İlaç Kullanımı: Bebeklerde ilaç kullanımı konusunda dikkatli olunmalıdır. Herhangi bir ilaç kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.Çocuklarda İshale Ne İyi Gelir?
Çocuklarda ishale iyi gelen şeyler, yetişkinlere benzerdir. Sindirimi kolay, lif oranı düşük bir diyet uygulanmalı ve bol sıvı tüketilmelidir. Uzun süreli inatçı ishalde mutlaka doktora danışılmalıdır.
Yetişkinlerde İshali Ne Geçirir?Yetişkinlerde ishali geçirmek için sindirimi kolay, lif oranı düşük bir diyet uygulanmalı ve bol sıvı tüketilmelidir. Bu önlemlere karşın birkaç günden uzun süren başka belirtilerin de eşlik ettiği inatçı ishallerde doktora danışılmalıdır.
Su Gibi İshal Neden Olur?Su gibi ishal ya da sulu ishal, genellikle bağırsaklardan suyun hızlı bir şekilde geçmesi sonucu oluşan bir durumdur. Su gibi ishal; bakteriyel, viral veya parazit enfeksiyonlarından kaynaklanabilir. Mikroorganizmalar bağırsaklara zarar verir, bağırsaklardan normalden daha fazla su salgılanmasına neden olur ve dışkı su içeriği artar. Ayrıca bağırsakta hızlı geçiş, normal sindirim sürecinin bozulmasına yol açabilir. Su gibi ishal dehidrasyon riskini artırabilir, bu nedenle bol su içmek ve kaybedilen sıvı ve elektrolitleri yerine koymak önemlidir.
Kusma ve İshal Neden Olur?Kusma ve ishal sindirim sisteminin yanıtı olarak ortaya çıkan belirtilerdir. Enfeksiyonlar, bakteriyel veya viral hastalıklar, gıda zehirlenmesi, sindirim sistemi rahatsızlıkları veya bağışıklık sistemi reaksiyonları bu semptomlara yol açabilir. Vücut, zararlı maddeleri atmak veya enfeksiyonla başa çıkmak için bu reflekslere başvurabilir.
Şeftali İshale İyi Gelir Mi?Evet, şeftali ishale iyi gelebilir. Şeftali, lif ve su içeriği yüksek olduğu için sindirimi düzenleyebilir ve bağırsak hareketlerini destekleyebilir. Ancak herkesin tepkisi farklıdır, bu nedenle ishal durumunda diyet değişiklikleri yapmadan önce doktora danışılmalıdır.
Kahve İshale İyi Gelir Mi?Kahve, içerdiği kafein nedeniyle bağırsak hareketlerini uyarabilir ve ishali şiddetlendirebilir. İshal süresince, kafein içeren içecekleri sınırlamalıdır.
Kola İshale İyi Gelir Mi?Kola, içerdiği kafein ve şeker nedeniyle bağırsak hareketlerini uyarabilir ve ishali artırabilir. İshali olan kişiler, kafein ve şeker içeren içecekleri sınırlamalıdır. Kola yalnızca ishal durumlarında değil genel vücut sağlığı için tüketilmemelidir.
Durduk Yere İshal Neden Olur?Durduk yere ishal, birçok faktörden kaynaklanabilir. Enfeksiyonlar, gıda zehirlenmeleri, bağırsak irritasyonu, stres, yanlış beslenme alışkanlıkları veya sindirim sistemi rahatsızlıkları gibi nedenler durduk yere ishale yol açabilir.
İshal Tedavisinde Antibiyotik Kullanılır Mı?İshalin nedeni bakteriyelse, doktorun yönlendirmesiyle uygun bir antibiyotik kullanılabilir. Ancak, ishalin birçok nedeni viral veya paraziter olabilir, bu durumlarda anbiyotiklerin kullanımı ishali kesmez. Antibiyotikler doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Antibiyotik İshale Neden Olur Mu?Evet, antibiyotikler sindirim sistemindeki sağlıklı bakteri dengesini bozarak ishale neden olabilir. Antibiyotikler, hem patojen bakterileri öldürdüğü hem de bağırsaklardaki yararlı bakterileri etkilediği için sindirim sisteminde dengesizlik yaratabilir.
Rota Virüsü İshale Neden Olur Mu?Rota virüsü, sindirim sistemi enfeksiyonlarına yol açabilen bir virüstür ve ishale neden olabilir. Rota virüsü özellikle küçük çocuklarda ve bebeklerde sık görülen bir enfeksiyon etkenidir, dışkıyla bulaşabilir. Rota virüsü enfeksiyonları genellikle kusma, ishal, ateş ve karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın yayılmasını önlemek için temizlik ve hijyen önlemlerine dikkat edilmesi önemlidir.
Covid-19 İshale Neden Olur Mu?Covid-19 bazı vakalarda ishale neden olabilir. Covid-19'un yaygın belirtileri arasında öksürük, ateş ve solunum zorluğu bulunsa da sindirim sistemi sorunları, özellikle ishal bazı hastalarda görülebilir.
İshal Karın Ağrısına Ne İyi Gelir?İshal karın ağrısına, bol su içmek, diyet uygulamak (beyaz pirinç, haşlanmış tavuk gibi hafif gıdalar), probiyotik içeren gıdalar tüketmek ve doktorun önerisiyle antidiyareal ilaçları kullanmak iyi gelir.
Tehlikeli İshal Rengi Nedir?Tehlikeli ishal rengi; siyah, kan kırmızısı veya beyaz olabilir. Siyah dışkı, üst gastrointestinal kanamanın bir işareti olabilir. Kan kırmızısı ishal, alt gastrointestinal kanamanın göstergesi olabilir. Beyaz ya da kil rengi dışkılar, karaciğer veya safra yolları sorunlarını gösterebilir. Bu renklerde ishal görüldüğünde, zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Köpüklü İshal Neden Olur?Köpüklü ishal sindirim sürecinin bozulması veya bağırsak hareketlerinin hızlanması sonucu olabilir. Köpüklü ishal uzun sürerse veya şiddetlenirse doktor tarafından değerlendirilmelidir.