Domuz Gribi (İnfluenza) Nedir?
Domuz gribi ya da diğer ismiyle influenza domuzlardan, kuşlardan ve insanlardan gelen çeşitli virüslerin birleşimidir. Normal şartlar altında “domuz gribi" terimi domuzlarda görülen grip türlerini tanımlamak için kullanılır. Ancak domuz gribi virüsü nadiren domuzlardan insanlara, özellikle de domuzlar ile yakından çalışan mesela domuz yetiştiricilerine veya veterinerlere geçer. Bundan çok daha nadir olarak domuz gribine yakalanmış bir birey, bu virüsü bir başka kişiye geçirebilir. Bu virüsten etkilenen bireyler genel olarak grip benzeri semptomlar gösterirler.Bilim insanları dündelik konuşma dilinde domuz gribi olarak anılan H1N1 virüsünün varlığını ilk olarak 2009 ilkbaharında keşfetmiştir. Daha sonra virüsün genetik yapısı üzerinde yapılan araştırmalar ise virüsün insanlara ilk olarak 2008 sonbaharında geçtiğe işaret etmektedir.
Şaşırtıcı bir hızla yayılan H1N1 virüsü 2009 ile 2010 seneleri arasındaki grip mevsimi boyunca, insanlarda yaygın olarak domuz gribi olarak adlandırılan solunum enfeksiyonuna neden olmuştur. Dünya Sağlık Örgütü dünyadaki birçok insanın bu süre zarfında hastalanması nedeniyle H1N1'in neden olduğu gribi küresel bir salgın ilan etmiştir. Bu salgın gerekli sağlık önlemlerinin alınması ile birlikte gerilemiş ve Dünya Sağlık Örgütü 2010 senesinin Ağustos ayında salgının sona erdiğini ilan etmiştir.
Günümüzde bu virüsün resmi tanımlaması tıp uzmanları tarafından değiştirilmiştir. H1N1 virüsüne günümüzde H1N1v adı verilmektedir. Burada v harfi varyant kelimesini temsil eder ve virüsün normalde hayvanları etkilediğini ancak insanlarda da tespit edildiğine işaret eder. 2011 yılından itibaren beri, H1N1v virüsünün başka bir suşu, yani alt türü olan H3N2v virüsü insanlar arasında yayılmakta ve yine gribe neden olmaktadır. 2018 - 2019 seneleri için geliştirilen grip aşılarına her iki virüs suşu da dahil edilmiştir.
Domuz Gribi Neden Olur?
Grip yani influenza virüsleri; bireyin burnunu, boğazını ve akciğerlerini kaplayan iç hücrelere bulaşır. Bu virüs ile kontamine olmuş damlacıkları soluyan veya kontamine olmuş bir yüzeyden gözlere, buruna veya ağza canlı virüs aktaran bireylerin vücuduna virüs girer. Ancak domuz gribi domuz eti yemekten bulaşmaz.Çok sayıda kişinin domuz gribinden etkilendiği bir bölgede yaşayan veya bu bölgeye seyahat eden bireylerin bu virüsün etkisine virüse maruz kalma ihtimali yüksektir. Domuzlar ile yakından çalışan domuz yetiştiricileri, kesiciler veya veterinerler domuz gribine maruz kalma riski en yüksek bireylerdir.
Domuz Gribi İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Domuz gribi bazı vakalarda daha ağır komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonlar arasında kalp hastalığı ve astım gibi önceden var olan kronik tıbbi durumların kötüleşmesi, zatürre, akıl karışıklığından nöbetlere kadar uzanan bir yelpazede değişen nörolojik belirti ve semptomlar ve solunum yetmezliği bulunur. Bunun yanı sıra 19 yaş altında olan ve uzun süreli aspirin tedavisi gören bireylerde nadir fakat potansiyel olarak ölümcül bir hastalık olan Reye sendromu gelişme riski ortaya çıkabilir.Domuz Gribi Nasıl Önlenir?
Normal şartlar altında tıp uzmanları, 1 yaşından büyük hemen her birey için yıllık grip aşısı yapılmasını önermektedir. Günümüzde grip aşıları, domuz gribine neden olan virüslere ve aynı zamanda içinde bulunulan senenin grip mevsiminde en yaygın olması beklenen bir veya iki virüse karşı koruma sağlar. Grip virüsü oldukça hızlı değişiklik geçirebildiği için bu aşılar bütün grip türlerine karşı aynı anda koruma sağlamaz.
Grip aşısı genel olarak enjeksiyon veya burun spreyi olarak mevcuttur. Nazal sprey, yani burun spreyi sağlıklı kişilerde kullanım için tasarlanmıştır. Burun spreyinin, bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, astımı veya nefes alma zorluğu olan bireyler, hamile kadınlar, ve 2 ila 4 yaş arası çocuklarda kullanılması tavsiye edilmez.Gribe yakalanmayı önlemenin ya da olan grinin yayılmasını önlemenin birkaç yolu mevcuttur. Bunlardan en önemlisi hasta olan bireylerin evde kalmasıdır. Gribi olan bireyler bunu başkasına bulaştırabilirler. Genel olarak ateşin düşmesinden sonra en az 24 saat evde kalmak gereklidir.
Hemen her türlü bulaşıcı hastalıktan korunmak için en etkili yöntemlerden bir tanesi ellerin sık sık yıkanmasıdır. Bu yıkama sürecinde sabun ve su kullanılmalı, eller en az yirmi saniye sabun ile temizlenmelidir. Eğer sabun ve temiz suya ulaşım mümkün değilse alkol bazlı el dezenfektanı da etkili olacaktır.
Birey öksürmesine ve hapşırmasına dikkat etmelidir. Hapşırırken veya öksürürken ağız ve burun kapatılmalıdır. Bu sayede çevredeki diğer insanları hastalıktan korumak için bir yüz maskesi kullanmak faydalı olacaktır. Ellerin virüs ile kirlenmesinden kaçınmak için tek kullanımlık bir mendile veya dirseğinin iç kısmına öksürmek veya hapşırmak gerekebilir.
Doğrudan veya dolaylı temastan kaçınmak önemlidir. Kalabalıktan uzak durulmalıdır. Gripten kaynaklanan komplikasyon riski yüksek bireyler, mesela 5 yaşından küçükler veya 65 yaşından büyükler, hamileler veya astım ya da diyabet gibi kronik bir tıbbi durumu bulunan bireyler gribe yakalanma riskinin yüksek olduğu yerlerden uzak durmalıdır.
Domuz Gribi Belirtileri Nelerdir?
Domuz gribinin belirtileri ve semptomları diğer grip virüsü suşlarının neden olduğu enfeksiyonlar ile benzerlik göstermektedir. İnfluzenza belirtileri arasında, titreme, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı veya tıkalı burun, sulu, kırmızı gözler, vücutta ağrı, baş ağrısı, ishal, bulantı, kusma ve bazı vakalarda ateş bulunmaktadır. Virüsün varlığına dair grip belirtileri, virüse maruz kaldıktan yaklaşık bir ila üç gün sonra gelişir.Genel olarak sağlıklı olan bireylerin ateş, öksürük ve vücutta genel ağrı gibi yaygın grip belirtileri ve semptomları geliştirmeleri, bir doktora görünmeyi zorunlu hale getirmez. Ancak grip belirtileriniz olan bireyler eğer hamileyse, veya astım, amfizem, diyabet, veya kalp rahatsızlığı gibi kronik bir hastalığı varsa doktora başvurmalıdır, çünkü bu bireylerde gripten kaynaklanan daha ağır komplikasyonların gelişmesi riski daha yüksektir.
Domuz Gribi Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorlar domuz gribi teşhisi için tıpkı normal grip teşhisinde olduğu gibi önce bir fiziksel muayene gerçekleştirerek grip belirtilerini ve semptomlarını ararlar. Bu süreçte grip virüslerini tespit eden bir laboratuvar testinin yapılması gerekli olabilir.
İnflunza teşhisi sürecinde kullanılan birkaç farklı test vardır, ancak grip olan herkesin test edilmesi gerekli değildir. Bir çok vakada bireyin grip olduğunu bilmek, semptomlar için uygulanacak tedavi planında bir değişikliğe yol açmaz. Ancak doktorlar halihazırda hastanede bulunan, gripten kaynaklı daha ağır komplikasyonlar geliştirme riski bulunan veya bu komplikasyonları geliştirme riski bulunan başka bireylerle yaşayan kişiler için test uygulayabilir.Bunun yanı sıra influenza dışında başka bir sorunun belirtileri de mevcutsa, doktor bireyin sağlık sorununun gerçekten gripten kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemek için grip testini gerekli görebilir. Bu tür sorunlar arasında kalp yetmezliği veya kalp kaslarında enfeksiyon, astım veya zatürre gibi akciğer ve solunum yolu problemleri, ensefalopati veya ensefalit gibi beyin ve sinir sistemi problemleri, septik şok veya organ yetmezliği sayılmaktadır.
İnfluenza tanısında en yaygın olarak kullanılan test, burundan veya boğazın içinden bir pamuklu çubuk ile örnek alıp, bu örnekte antijen madde arayan grip tanı testidir. Bu tür testler yaklaşık 15 dakika içinde sonuç verebilir. Bununla birlikte, elde edilen sonuçların güvenilirliği grip virüsünün türüne büyük ölçüde değişir ve her zaman kesin doğru değildir. Testten negatif bir sonuç alınsa bile, semptomlara dayanarak influenza teşhisi konulması mümkündür. Bununla birlikte daha hassas ve yavaş yapılan grip testleri mevcuttur.Domuz Gribi Nasıl Tedavi Edilir?
Domuz gribi vakalarında da diğer grip türlerinde olduğu üzere, genellikle sadece belirti ve semptomların rahatlatılarak hafifletilmesi yeterli olacaktır. Kronik solunum yolu hastalıkları olan bireylerin semptomlarının hafifletilmesi için doktor tarafından ek ilaçlar reçete edilebilir. Domuz gribinin semptomların şiddetini ve oluşabilecek muhtemel komplikasyon riskini azaltmak için bazı vakalarda semptomların ilk görüldüğü günlerde antiviral ilaçlar doktorlar tarafından reçete edilebilir. Ancak influenza virüsünün bu ilaçlara karşı direnç geliştirmesi olasılığı yüksektir. Bu direnç gelişimi olasılığını en aza indirmek ve bu ilaçlara diğer sağlık sorunları nedeniyle gerçekten ihtiyaç duyanların tedarik edilebilmesini sürdürmek için doktorlar bu ilaçları yüksek komplikasyon riski olan kişiler ve yüksek komplikasyon riski olan kişilerle yakın temasta bulunanlar için kullanırlar.Bu gruplar genellikle hastane, huzurevinde veya diğer uzun süreli bakım tesislerinde misafir ya da çalışan olarak bulunan kişiler, özellikle 2 yaş altı olmak üzere 5 yaşından küçük çocuklar, 65 yaş üzeri yetişkinler, hamileler, iki haftadan daha kısa süre önce doğum yapmış kadınlar, iki haftadan daha kısa süre önce düşük yapmış kadınlar, 20 üzeri vücut kitle indeksi değerine sahip morbid obez statüsündeki bireyler, astım, amfizem, böbrek hastalığı, diyabet, kan hastalığı, kalp hastalıkları, karaciğer hastalığı veya çeşitli nöromusküler hastalıklar gibi kronik tıbbi durumlara sahip olan bireyler, çeşitli ilaçlar ya da HIV nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerden meydana gelir.
Domuz Gribi İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Domuz gribi belirtilerinin hafifletilmesi için herhangi bir tür gribe karşı alınacak önlemler bireye yardımcı olabilir. Buna göre bol miktarda sıvı tüketmek önemlidir. Vücudun aşırı su kaybını önlemek için su, meyve suyu veya sıcak çorba faydalı olacaktır. Dinlenmek, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olacaktır, bu sebeple mümkün olduğu kadar uyumak önemlidir.Doktor tavsiyesine dayanarak reçetesiz ağrı kesici türlerini kullanmak yardımcı olabilir. Ancak bu ilaçların başka ilaçlarla etkileşime girmesi riski varsa, mutlaka doktora danışılmalıdır. Buna ek olarak özellikle çocuklara ve gençlere ilaç verilirken dikkatli olmak gereklidir. Ağrı kesiciler bireyi rahatlatabilir ama semptomları daha hızlı kaldırmazlar ve yan etkileri vardır.