Çocuklarda uyku bozukluğu neden olur?
İhtiyaç duyulan uyku saati kişiden kişiye farklılık gösterir. Kimi 8 saatlik uykuyla kendini zinde hissederken, kimine 6 saat yeter ama genel olarak ortalama 7 saatlik uyku insanlar için idealdir. Kuvvetli bir bağışıklık sistemi, sağlıklı bir ömür için 6 saatten fazla uyumak gerekir. 6 saatten az uyuyan kişilerde kalp hastalıkları daha fazla görülür. Gündüz uykularının da bu noktada fazla önemi yoktur.
Bebek ve çocuklarda ideal uyku
İdeal çocuk uykusu; çocuğun kendi kendine uykuya dalıp, uykusunu aldıktan sonra da kendi isteğiyle gülücükler atarak uyanması olarak tarif edilir. Birçok anne baba içinse bu durum sadece bir hayalden ibaret. Her üç çocuktan birinde uyku bozukluğu olduğu bilinir. Çocuklarda görülen uyku bozuklukları ise;
- Uykuya dalma zorluğu,
- Uykuyu devam ettirme güçlüğü,
- Yeterli süre ve kalitede uyuyamama,
- Uykuda hareketlilik (uyurgezerlik, uyku terörü),
- Uykuda solunum bozuklukları (horlama ve uyku apnesi) ve,
- Periyodik bacak hareketleri bozukluklarıdır. (huzursuz bacak sendromu gibi)
Çocuklarda her yaşta farklı uyku bozuklukları görülebilir
Çocuklarda görülen uyku bozukluklarının tipi, çocuğun yaşına göre değişiklik gösterebilir. Özellikle uykuya geçiş güçlükleri, üç ay-bir yaş arasında bebeklik çağında başlar. Uykudaki beklentiler bebeğin gelişimi ile ilişkilidir. Beynin gelişimi tamamlandıkça uyku yapısı da düzene girer. Düzendeki bozukluklar ise hastalıkları oluşturabilir. Bebekler uyumaları gerektiğini üç-altı ay arasında öğrenir. Bu nedenle yenidoğan bir bebeğin uyuyamadığını düşünmek yanlıştır. Üç aydan sonraki dönemde uykuya geçişte problemler yaşanabilir. Bu süre okul çağına kadar devam edebilir. Genellikle ayakta sallanarak uyuyan çocuklar gece uyandıklarında -ki gece uyanmaları normal kabul edilir- yine sallanmak ister. Yatarken ışık açıksa, annesi yanındaysa, ayağında sallamışsa, elinde bir oyuncağı varsa uyandığında da aynı koşulları ister. O koşullar olmadan uykuya dönemeyince ortaya çıkan sıkıntılı durum ise uyku başlangıcı ilişkilendirme bozukluğu olarak adlandırılır.
Çocuk tek başına uyumaya nasıl alıştırılabilir?
Uyku öğrenilen bir davranıştır ve çocuk uyku düzenini öğrenirken aileye önemli görevler düşer. Öncelikle ebeveynler çocuğun uyku koşullarını kendileri gibi düşünmelidir. Anne-baba nasıl yorgan ve yastıkla uyuyor ve gece uyandığında yastık yere düşmüşse yerine koyup tekrar uyuyorsa çocuk da uyurken alıştığı düzeni ister. Eğer anneyle uyuyorsa uyandığında anneyi, oyuncağıyla uyuyorsa oyuncağını arayabilir. Ancak çocuk uyanıp anneyi yanında bulamayınca dehşet içinde kalabilir ve korkabilir. Bu durumun önüne geçebilmek içinse üçüncü aydan itibaren çocuğun uykusu geldiğinde ve gevşediğinde, çok fazla fiziksel canlılık yaşatmadan çocuğun kendi yatağına bırakılması gerekir.
Sınır koyma bozukluğu ülkemizde çok sık görülür. Çocuk bakımında işin içine aile büyükleri ve bakıcı da girdiği için aileler sınır koymada sıkıntı yaşayabilir. Çocuklara sınır konulurken bunların herkes tarafından aynı şekilde uygulanması gerekir. Çocuğun yatakta ağlamasına aileler dayanamaz. Ancak bu süreç üç-beş gün sürebilir ve çocuklar için çok daha olumlu sonuçlar yaratacağını unutmamak gerekir.
Çocuklar neden gece sık uyanır?
Çocuğun gece sık uyanmasının çeşitli nedenleri olabilir. Uyku apnesi, horlama, huzursuz bacak sendromu gibi hastalıklar çocuğun gece sık uyanmasına yol açar. Bunların yanı sıra gecenin ilk yarısında yani derin uyku dalgasının daha yoğun olduğu dönemde çocuk bazen çığlık atarak uyanabilir. Çok tedirgin ve gergin olan, boş bakmaya başlayan çocuk bu esnada “uyku terörü” yaşıyor demektir. Bu durum çocuğa hiçbir zarar vermez ancak aileler bu durumdan çok etkilenir. Çocuk ertesi gün bu olayı hatırlamaz. Gün içinde endişesi, kaygısı fazla olan çocuklarda uyku terörü daha fazla görülebilir. Çocuk kabus gördüğünde de tıpkı uyku teröründe olduğu gibi bağırarak uyanır ancak kabusu net olarak hatırlar. Sabaha karşı REM yani rüya uykusunda gerçekleşen kabustan uyanan çocuğa anne babanın ilgi göstermesi gerekir. Böylelikle çocuk rahatlayabilir.
Çocuklarda uyku bozukluğu nedenleri
Çocuklarında uyku bozukluğundan şüphelenen ebeveynlerin doktora başvurmasından sonra ilk önce çocuğun aile yaşantısı değerlendirilir. Evin ve çocuğun odasının şartları, kiminle nerede uyuduğu, uyuma öncesi alışkanlıkları gibi konular tedavide çok önemlidir. Özellikle çocukta;
- Uyku apnesinin varlığından şüpheleniliyorsa,
- Kalp yetmezliği varsa,
- Ağız açık solunum yapıyorsa,
- Horluyorsa,
- Gece aşırı terliyorsa,
- Sabah zor uyandırılıyorsa,
- Uyurgezerlik varsa,
- Engellenemeyen astım atakları yaşıyorsa,
- Bacaklarında sıkça ağrı tarif ediyorsa,
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı varsa,
- Okulda sorun yaşıyor ve okul başarısı düşükse uyku testinin yapılması önerilir.
Uyku testi için çocuk bir gece uyku laboratuvarında annesi ya da babası ile kalır. Testin sonucunda çocuğun uykusunu bölen faktörler objektif olarak tespit edilebilir.
